در این که میان اسراف و تبذیر چه تفاوتى است، بحث روشنى در این زمینه از مفسّران ندیده ایم، ولى با در نظر گرفتن ریشه این دو لغت، چنین به نظر مى رسد که وقتى این دو در مقابل هم قرار گیرند، اسراف به معنى خارج شدن از حدّ اعتدال است بى آنکه چیزى را ظاهراً ضایع کرده باشد، مثل این که ما لباس گران قیمتى بپوشیم که بهایش ده برابر لباس مورد نیاز ما باشد، و یا غذاى خود را آن چنان گران قیمت تهیّه کنیم که با قیمت آن بتوان عدّه زیادى را تغذیه کرد; در این جا از حد گذرانده ایم ولى ظاهراً چیزى نابود نشده است.
بسم الله الرحمن اﻟﺮﺣﻴﻢ
سماحة المرجع الدینی الأعلى السید السیستانی (دام ظله)
السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
یرجى التفضل بذکر کلمة حول کتاب (نهج البلاغة).ودمتم ذخراً للإسلام والمسلمین.
الجواب:
بسم الله الرحمن الرحیم
ان ما تضمّنه هذا الکتاب الشریف من کلام مولانا امیر المؤمنین(ع) یعدّ فی ذروة الکلام ـــ بعد کلام الله تعالى وکلام نبیّه المصطفى(ص) ــــ لما فیه من بیان للمنهج الفطری للتفکر والتأمل فی الکون وحقائقه وبیانٍ لاصول الإسلام ومعارفه وإیضاح لحکم الحیاة والسنن التی یبتنی علیها وتبیینٍ لسبل تزکیة النفس وترویضها وتوضیحٍ لمقاصد الشریعة وما بنی علیها من الاحکام وتذکیرٍ بآداب الحکم وشروطه واستحقاقاته وتعلیمٍ لاسلوب الثناء على الله تعالى والدعاء بین یدیه وغیر ذلک کثیر.
کما انه من جهة اخرى مرآة صادقة للتاریخ الاسلامی وما وقع فیه من الحوادث بعد النبی (ص) خاصة فی زمن خلافة الامام(ع) ویتضمن جانباً مهماً من سیرته وخلقه وسجایاه وعلمه وفقهه. وحریّ بالمسلمین عامة ان یستنیروا فی امور دینهم تعلماً وتزکیة بهذا الکتاب ویهتموا ـــ ولا سیما الشباب منهم ـــ بمطالعته والتدبر فیه وحفظ طرف منه،
کما یجدر بمن یدّعون محبة الامام (ع) ویتمنون انهم لو کانوا فی عصره لیستمعوا إلى مواعظه ویهتدوا بهدیه ویسیروا على نهجه ان یفعلوا ذلک فی ضوء ما ورد فی هذا الکتاب، ولقد قال(ع) فی حرب الجمل انه حضره فی هذه الحرب قوم من الناس لم یزالوا فی اصلاب الرجال وارحام النساء وانما عنى بذلک الذین علم الله منهم صدق النیة فیما یتمنونه من الحضور فی زمانه والاقتداء به فی أفعاله، وهم الذین سیحشرون مع اولیائه (ع) یوم یحشر کل انسان خلف امامه،
وذلک لانهم عملوا بما علموه من الحق من غیر ان یعتذروا عن ذلک بالشبهات ویزیّنوا انتماءهم الیه (ع) بالأمانی. وینبغی لرجال الحکم من المسلمین ان یطبقوا ما بیّنه من وظائف امثالهم ویقتفوا اثره ویتبعوا خطاه فی سلوکهم واعمالهم ولیقدّروا فی انفسهم انهم بمثابة ولاته وعمّاله لیظهر لهم مقدار التزامهم بنهجه وتأسّیهم به.
نسأل الله العلی القدیر ان یأخذ بایدی الجمیع إلى إتّباع الهدى واجتناب الهوى انه ولی التوفیق.
علی الحسینی السیستانی
٢۶/ رجب /١۴٣٣ هـ
.........
مطالب مرتبط: 1 . العقل و الجهل فی القران 2 . ایات ترغیب به طلبگی 3 . احادیث ترغیب به طلبگی 4. علم و عقل در نهج البلاغه
....
علم و عقل در
نهج البلاغه
72 خورشید تابان از
سخنان حضرت علی علیه السلام
گرداوری : محمد مظفری
ادامه مطلب ...
در حین مطالعه نهج البلاغه به عبارتی در نامه 31 حضرت امیر علیه السلام برخورد کردم که شاید اشاره به استصحاب داشته باشد.
حضرت میفرمایند :
أَنَّ الدُّنْیَا لَمْ تَکُنْ لِتَسْتَقِرَّ إِلَّا عَلَى مَا جَعَلَهَا اللَّهُ عَلَیْهِ مِنَ النَّعْمَاءِ وَ الِابْتِلَاءِ وَ الْجَزَاءِ فِی الْمَعَادِ وَ مَا شَاءَ مِمَّا لَا نَعْلَمُ فَإِنْ أَشْکَلَ عَلَیْکَ شَیْ‌ءٌ مِنْ ذَلِکَ فَاحْمِلْهُ عَلَى جَهَالَتِکَ بِهِ فَإِنَّکَ أَوَّلَ مَا خُلِقْتَ جَاهِلًا ثُمَّ عُلِّمْتَ
محصل کلام ایشان این است که دنیا همان گونه است که خداوند میخواهد و دراری نعمت ها و ازمایش ها و حوادث مختلف است و اگر در امری از امور دنیا به مشکلی برخورد کردی آن را به جهالت و نادانی خود ربط بده زیرا : تو در روزی که به دنیا امدی نادان بودی و سپس دانا شدی .
به عبارت دیگر : حالت سابقه ی شما نادانی بوده ، الان دچار مشکل علمی شدی و میخواهی منکر مساله حقی شوی . شک داری ، شاید هنوز عالم نشدی و مشکل علمی شما هم بخاطر همان نادانی سابق است . پس استصحاب نادانی کن.
و به عبارت دیگر : قبلا نادان بودی.
الان شک داری دانا شدی یا نه.
پس : استصحاب عدم علم کن.
آیا واقعا مقصود حضرت اشاره به بحث استصحاب بوده ؟ و اگرباشد ایا چنین مساله ای دارای اثر شرعی است ؟ استصحاب حکمی است یا موضوعی و ... ؟
پ ن : حضرت استاد شهیدی مد ظله دلالت این مطلب بر استصحاب را نپذیرفتند. ادامه مطلب ...
صاحب منهاج البراعه که شرح کتاب شریف نهج البلاغه است در ذیل خیلی از بیانات حضرت امیر علیه السلام نتیجه گیری میکند که جایز است قتل کسی که نهی از منکر را ترک کند.
(فو اللّه لو لم یصیبوا من المسلمین إلّا رجلا واحدا معتمدین لقتله) أى معتمدین له (بلا جرم جرّه) أى بدون استحقاقه للقتل بجرم اجتراه (لحلّ لی قتل ذلک الجیش کلّه) هذا الکلام بظاهره یدلّ على جواز قتل جمیع الجیش بقتل واحد من المسلمین معلّلا بقوله (إذ حضروه فلم ینکروا و لم یدفعوا عنه بلسان و لا ید) فیستفاد منه جواز قتل من ترک النهى عن المنکر مع التمکّن من إنکاره و دفعه.
فان قلت: أ فتحکمون بجواز ذلک حسبما یدلّ علیه ذلک الکلام؟
قلت: نعم لأنّ الأمر بالمعروف و النهى عن المنکر واجبان شرعا فالتارک لهما تارک للواجب و عامل للمنکر،
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئى) ؛ ج10 ؛ ص- 135 -134
هاشمى خویى، میرزا حبیب الله/ حسن زاده آملىٍ، حسن و کمرهاى، محمد باقر، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة و تکملة منهاج البراعة (خوئى)، 21جلد، مکتبة الإسلامیة - تهران، چاپ: چهارم، 1400 ق.
پ ن : منهاج البراعه شرح نهج البلاغه است که به علت نا تمام بودن برخی بزرگان نظیر علامه حسن زاده املی حفظه الله انرا تکمیل کرده اند.
ایا حکومت اسلامی مردم را به بهشت میبرد ؟
نهج البلاغة؛ ص: 178خطبه 155
فَإِنْ أَطَعْتُمُونِی فَإِنِّی حَامِلُکُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ عَلَى سَبِیلِ الْجَنَّةِ
وَ إِنْ کَانَ ذَا مَشَقَّةٍ شَدِیدَةٍ وَ مَذَاقَةٍ مَرِیرَةٍ