فانّ دآبه ( ای : دآب الشهید الثانی ره ) عدم جعل الشهره – بل و لا عدم ظهور الخلاف بمجرّده – دلیلا و ان وجد له من الاخبار الغیر الصحیحه شاهدا. ( ریاض ج 12 ص 165).
روش شهید ثانی ره این است که شهرت را به عنوان دلیل قبول نمیکند هرچند که اخبار ضعیفی هم مطابق با قول مشهور وجود داشته باشد.
بر خلاف صاحب النـُجعه ( علامه تستری ره) که گویا قائل به این بوده که نظر مشهور خود دلیل شرعی است. ( نظر صاحب النجعه از مسموعات نویسنده است).
شیخ اعظم انصاری ره در مکاسب گاه تعبیر به اوفق میکند و گاه تعبیر به اوجه ، و ممکن است فرق بین آن دو این باشد که : اوجه یعنی :به نظر خود نویسنده ( شیخ انصاری ره) و اوفق یعنی : مطابق قواعد.
ممکن است گفته شود فرق است بین اباحه و جواز. اباحه یعنی مقتضی الزام ندارد ولی جواز یعنی مقتضی جواز را دارد. به عبارت دیگر عدم المقتضی ( اباحه ) غیر از مقتضی العدم ( جواز ) است.
ممکن است گفته شود : "مشهور" در مقام احکام و شهرت فتوایی استعمال میشود ولی " معروف " مربوط به موضوعات است، و شاید به این جهت در در قواعد فقهی گفته اند : المعروف عرفا کالمشروط شرعا." ( تنها جایی که این قاعده را دیده ام کتاب منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی اثر آیت الله محمد ابراهیم جناتی مد ظله ص 405 میباشد)
شاید هم " معروف " در جایی استعمال شود که قولی قائلین زیادی داشته باشد ولی هنوز به سر حد مشهور نرسیده، بهر حال این مجموع آنچه بود که از اساتید معظم شنیده بودم ولکن فکر میکنم شایداختلاف در تعبیر اعاظم چیزی جز تفنن در عبارت نیست.
× مثل این که میگویند فلان نظر بین فقها معروف است یا فلان قول مشهور است .
شاید شاید فرق میان هبه و هدیه این باشد که هدیه مطلق الارسال است ولی هبه عقد است.
سه نکته ی پراکنده درباره نوروز :
نکته اول : دو روایت که لفظ نوروز در انها امده است :
4073- و هدیّه‌اى براى امیر المؤمنین علیه السّلام آوردند در روز نوروز، فرمود: این چیست؟ عرض کردند: یا امیر المؤمنین امروز نوروز است، فرمود: هر روز را براى ما نوروز بسازید.
4074- و روایت کرده‌اند که آن حضرت علیه السّلام فرمود: نوروز ما هر روز است.[1]
نکته دوم :
سوال و جوابی از علامه مجلسی ره در مورد وجوب خرید لباس شب عید توسط مرد برای همسرش:
مسألۀ 139-: اگر کسى که از ارباب استحقاق است آن قدرى که در کتابها مضبوط است در نفقۀ واجب النفقه گاه باشد زیاده بگیرند، مثلا هر عید و نوروز رخت تازه مى‌خواهند، و اکثر آن است که صرفه کنند و ذخیره شود، بیان فرمایند که چه صورت دارد؟ باید دیگر نداد تا کهنه شود یا هر عید و نوروز مى‌توان داد؟
جواب: باز به عرف و اقارب بلد بر مى‌گردد.[2]
نکته ی سوم :
از لحاظ لغت : نیروز معرب نوروز است و تاج العروس گوید :
لیس فی کلام العربِ بناءٌ على فُوعُولٍ حَتّى أَنهم قالوا فی إِعراب نَوْرُوز نَیْرُوز فِراراً من الواوِ[3]
دو مساله که از لحاظ فقهی برای بنده جای سوال دارد :
اول : آیا پخش اعترافات شخصی در تلویزیون بر علیه اشخاص دیگر صحیح است یا خیر؟ نظیر آنچه در برنامه مثلث درباره یکی از کاندیداهای انتخابات 88 پخش شد. آیا صرف اعتراف شخصی بر علیه شخص دیگر و قبل از اثبات آن در دادگاه و بدون حضور متهم از لحاظ حقوقی امری مورد تایید است؟
آیا در هر صورت شخصی که اعترافات بر علیه او پخش شده حق دفاع از خود در همان رسانه را دارد یا خیر؟
آنچه ابتداءا و بر اساس قواعد به ذهن میرسد جایز نبودن همچین اقداماتی هست.
در بسیاری از مسائل نظیر مقاصه ، اجرای حدود ، جهاد و غیره باید به حاکم شرع مراجعه کرد.
حال سوال این است که در چه مسائلی باید به حاکم شرع مراجعه کرد و به عبارت دیگر : ملاک رجوع به حاکم شرع چیست؟ آیا در هر مساله ای باید به حاکم شرع مراجعه کرد؟ اگر در مساله ای فقها فتوا داده اند که اذن حالک لازم است ملاکش چیست؟
انچه در ابتدای نظر به ذهن میرسد این است که در مسائل فردی نیاز به رجوع به حاکم نباشد اما در مسائلی که مربوط به اجتماع است یا مسائلی که فردی است اما تبعات اجتماعی به دنبال دارد نیاز به اذن حاکم است.
یکی از مصادیق این بحث : جواز سب به سب است. یعنی اگر کسی دیگری را سب کرد شخص مقابل هم حق دارد در مقابل به وی سب کند. اما آیا اذن و اجازه حاکم شرع هم لازم است یا خیر؟