گاه به برخی روایات استناد نمیکنند و میفرمایند : "هذه قضیه فی واقعه " ، و فی الجمله منظور این است که : چون این روایت در یک مورد خاص و جزئی واقع شده و خلاف قواعد فقهی یا اصل میباشد ، شاید قرائن یا نکات خاصی داشته که ما از ان بی اطلاع هستیم لذا به آن روایت نمیتوان استناد کرد.
قضیه فی واقعه " را گاه تعبیر به قضیه شخصیه ، جزئیه ، مخصوصه و ... هم کرده اند. معنای لغوی آن جزئی بودن موضوع حکم در یک واقعه است ولی معنای اصطلاحی دقیقی از ان ارائه نشده است.
تا کنون کتاب یا مقاله ی خاصی که بطور مستوفی در این مورد بحث کرده و شرایط چنین روایاتی را بررسی کرده باشد ، ندیده ام بجز مقاله ای که در مجله فقه ( کاوشی نو در فقه اسلامی ) شماره 27 – 28 سال 1380 درصفحه 188 بقلم " علی کرجی " با همین عنوان بچاپ رسیده است که میتوان از ان به عنوان تحقیقی جامع و ارزنده در این باب نام برد.
یکی از اساتید میفرمودند : شروط هشت قسم هستند :
1.شروط عقلائیه
2. جعلیه
3. شرعیه
4. عقلیه
5. عرفیه
6. ارتکازیه
و دو قسم دیگر که هر چه فکر میکنم بیاد نمی اورم و لکن فکر میکنم سهو از بیان استاد بود و به جای کلمه شش سهوا از کلمه هشت استفاده کردند.
تا کنون در کتب اصولی ندیده ام بحث مجزایی درباره شرایط الغای خصوصیت ندیده ام، اما از برخی اساتید معظم شنیده ام که الغای خصوصیت سه شرط دارد :
1– قرینه بر الغای خصوصیت باشد مثل تعلیل ( مثلا : الخمر حرام لانه مسکر)
2 – حکم مخالف قاعده نباشد
3 – تعبدی نباشد ( مثلا خون کمتر از درهم در نماز معفو است تعبدا و الغای خصویت از ان ممکن نیست که بگوییم پس بول کمتر از درهم هم معفو باشد )
بیان دو مساله مهم
مساله اول : معیار در تشخیص مفاهیم عرف عام است . مثلا اگر مفهوم " زینت " برای زن برایمان مجمل باشد به عرف عام مراجعه میکنیم . منظور از عرف عام هم عموم مردم هست بدون تقید ان به مسلمان بودن یا کافر بودن ف متدین بودن یا نبودن ، و ... .
لذا اگر کسی در لندن به سر ببرد و نداند مفهوم زینت چیست به همان مردم لندن مراجعه میکند و مفهوم زینت را از انها بدست میاورد.
ادامه مطلب ...
بیان دو مساله مهم
مساله اول : معیار در تشخیص مفاهیم عرف عام است . مثلا اگر مفهوم " زینت " برای زن برایمان مجمل باشد به عرف عام مراجعه میکنیم . منظور از عرف عام هم عموم مردم هست بدون تقید ان به مسلمان بودن یا کافر بودن ف متدین بودن یا نبودن ، و ... .
لذا اگر کسی در لندن به سر ببرد و نداند مفهوم زینت چیست به همان مردم لندن مراجعه میکند و مفهوم زینت را از انها بدست میاورد.
ادامه مطلب ...