فقه العقود/استاد شوپایی/جلسه شانزدهم 23 مهر 97

جلسه شانزدهم 23 مهر 97

بسم الله الرحمن الرحیم

در این بحث که ایا اجاره بر حیازت صحیح است یا نه بحث به اینجا منتهی شد که باید به سه نکته توجه داشت :  

اول : ایا حیازت از افعال مباشری است یا غیر مباشری ؟ ( اگر حیازت فعل مباشری باشد ، اگر اجاره به نحو اجاره خاص باشد یعنی منفعت حیازت را تملیک به مستاجر کرده در اینجا با توجه به اینکه نما تابع اصل است ، این فعل اجیر که اصل است اگر مال مستاجر باشد نتایج فعل او هم به ملک مستاجر در خواهد امد. خواه اجیر در مقام فعل حیازت قصد تملیک مستاجر کرده باشد . ولو مستاجر محیز نیست و او حیازت نکرده و حیازت به او انتساب عرفی ندارد اما او مالک میشود. ).

دوم : ایا در حیازت نیت تملک لازم است یا خیر ؟

سوم : اجاره ای که واقع میشود از قبیل اجاره عام است یا خاص ؟

البته به دلیل خاص در اجاره هم تمسک کرده اند که سیره بر این بوده که در مقام حیازت ، گاهی افرادی را اجیر میکردند و شارع هم انرا ردع نکرده. البته این که حدود سیره چقدر است که ایا در فرضی است که همراه قصد ملکیت محیز باشد یا خیر و امثال ان باید بحث کرد.

البته محقق صدر در اقتصادنا بحث کرده اند و اشکال کرده اند که این سیره در زمان ما هست اما احتمال دارد که این سیره ، از سیره های مستحدث باشد . و لکن جواب به محقق صدر این هست که این سیره در ازمنه سابقه بوده است.

حیازت اگر قصد در ان معتبر باشد لذا

بعداز فراغ از اجاره که مقام اول بحث بود نوبت میرسد به مقام دوم بحث که ایا جعاله و تبرع و ... در حیازت صحیح است یا خیر ؟

ایا حیازت تبرع بردار است یا خیر ؟ ایا با حیازت تبرعی متبرع له ، مالک میشود یا خیر ؟

جواب : ولو حیازت امر اعتباری است اما در امور اعتباری ترتب اثر بر این امر اعتباری فرع تحقق انتساب است و در جایی که این فرد اعتباری تحقق پیدا کند و ان فرد تحقق پیدا کرده نه در قالب اذن و نه در قالب عقد تحقق پیدا نکند اسناد به او داده نمیشود و در نتیجه اثر هم بر ان بار نمیشود.

اما در مورد جعاله و امر به عمل : حیازت را اگر عملی حساب کردیم که نیاز به قصد دارد ، همان طور که نیاز به قصد دارد در مورد جعاله هم میتواند صحیح باشد. مثلا بگوید اگر این حیازت را برای من انجام دادی برای تو فلان مقدار درهم است. اما جعاله بر عمل به نحوی که تملیک منفعت خاصه باشد : محقق خویی میفرمایند ما جعاله را به همان نحوی که در اجاره تصویر کردیم در جعاله هم به همان نحو تصویر میکنیم. فرق اجاره و جعاله فقط در این است که ملکیت عمل در اجاره به نفس عقد اجاره است اما در جعاله بعد از انجام عمل شخص مالک میشود.