تفاوت علم رجال و درایه و تراجم

علم درایه :

در اصطلاح، درایه علمی است که از سند حدیث و متن آن و چگونگی فراگرفتن و اداب نقل حدیث گفت‌وگو می‌کند.

منظور از بررسی سند هم بررسی به صورت  کلی هست نه تک تک افراد موجود در سند.

شهید ثانی علم درایه را چنین معنا کرده :

العلم الذی یبحث فیه عن متن الحدیث و سنده و طرقه من صحیحها و سقیمها و علیلها و ما یحتاج الیه لیعرف المقبول منه من المردود.

ایت الله سبحانی نیز انرا به این نحو معنی کرده : العلم الباحث عن الحالات العارضة علی الحدیث من جانب السند او المتن.

مثلا اینکه حدیث صحیح است یا موثق است و یا ضعیف

و یا مثل اینکه حدیث نص هست و یا ظاهر است و یا مضطرب است و یا مجمل است و ... مربوط به علم درایه است.

بنابراین موضوع علم درایه ، " حدیث " است .

علم رجال :

 

در تعریف آن گفته‌اند: «الرجال: علم یبحث فیه عن احوال الرواة من حیث اتصافهم بشرایط قبول اخبارهم و عدمه» در علم رجال از احوالراویان حدیث از جهت اینکه آیا اینها متصف هستند به شرایط قبول شدن خبرشان یا خیر؟ و مراد از احوال، یعنی ضابط بودن، امامی بودن، عادل بودن و... یعنی اگر دارای این صفات باشند، خبرشان صحیح است و به آن اخذ می‌شود و عمل می‌گردد. به عبارت روشن‌تر، علم رجال علمی است که در آن احوال راویان حدیث جرح و تعدیل و نقد و بررسی می‌شود، روشن می‌گردد که چه کسی در نقل حدیث موثق و مورد اعتماد است و چه کسی موثق نیست. 

بنابراین موضوع علم رجال ، محدث ( راوی ) و موضوع علم درایه ، حدیث است.

علم تراجم

علم تراجم یا ( شخصیت شناسی ) علمی است که در ان از احوال دانشمندان و بزرگان بحث میشود و چه بسا این بزرگان راوی حدیث هم نباشند.

مثلا از احوالات ابن سینا در علم تراجم بحث میشود زیرا وی راوی حدیث نیست . اما از احوالات زراره از این جهت که ثقه هست یا نه در علم رجال بحث میشود زیرا زراره راوی حدیث است و از این جهت که قول او معتبر است یا نه ، از شخصیت او در علم رجال بحث میشود.