استاد مددی (حفظه الله):
شیخ طوسی کتاب «نهایه» را در فقه ماثور یا فقه روایی نوشت و بعد هم خود مرحوم شیخ طوسی کتاب «مبسوط» را در فقه تفریعی نوشت که: به ذهن ما میآید قویا که: کتاب مبسوط یک کتابی است مال یکی از سنی ها و شافعی مسلک هم باید باشد هر کسی بوده. شیخ سعی کرده متن را از او بگیرد و تفریعات آن را طبق فقه شیعه بنویسد. و حالا نمیدانیم یا یک کتاب بوده یا دوتا کتاب بوده. یا همان کتاب هم مشوّه بوده، چون متاسفانه این کتاب مبسوط شیخ مشوّه است. هم تکرار دارد هم بحث هایش نظام ندارد.
و یک احتمال کلی هست که عدهای از آثار شیخ -مثل رجال ایشان و فهرست ایشان و مبسوط ایشان. نه مثل نهایه، نهایه درست است- هنوز ترتیب نهایی داده نشده. یعنی کأنما معلومات را نوشته اما هنوز جمع و جور نهایی نکرده. خود رجال شیخ هم این عیب را دارد، فهرست شیخ هم همینطور. احتمالا شیخ اینها را در این دفتر می نوشته: اصحاب امام صادق، در این دفتر اصحاب امام کاظم...؛ اینها را مینوشته تا اینها را تنظیم نهایی بکند...
پ ن : این مطلب در تلگرام برای حقیر فرستاده شد و منبع اصلی انرا پیدا نکردم.