برخی احکام خمس سرمایه و خمس سهام و خمس اوراق مشارکت

خمس سهام بورس 

پرسش

شرکتهای دولتی که وارد بورس می‌شوند درصدی از سهام خود را (حدود 5 درصد) به کارکنان شرکت می‌دهند و پول آن‌را طی چند سال از سود سهام دریافت می‌کنند. و پس از آن، سهام کاملاً متعلق به کارگر می‌شود آیا این سهم خمس دارد؟

  

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
در فرض سؤال نسبت به مقداری که اقساط آن از سود آن پرداخت شده خمس تعلق می‌گیرد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
بله.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بلی متعلق خمس می‌باشد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در فرض سؤال خمس دارد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در حکم سرمایه است و به تفصیلی که در سرمایه بیان شده است عمل شود.

 

---

[1]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

https://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa48223

*********************

خمس سرمایه : 

طبق نظر آیت الله مکارم شیرازی

خمس سرمایه [منافع کسب و کار ]

پرسش :آیا سرمایه خمس دارد؟

پاسخ :سرمایه خمس دارد، مگر سرمایه ای که اگر خمس آن را هر چند به صورت تدریجی بدهد با بقیّه آن، زندگی او در حدّ آبرو و شوونش اداره نمی شود. بنابراین، اگر با پرداخت خمس آن، لطمه ‏اى به کار او نمى‏ خورد، باید خمس آن را بدهد، خواه سرمایه تجارت باشد یا زمین و آب و ملک براى زراعت، یا ابزار کار.

خمس سرمایه ثابت طلافروشان

پرسش :آیا به سرمایه ثابت طلا فروشان خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ :آرى سرمایه خمس دارد; ولى یک بار که خمس بدهند کافى است، و بعداً فقط افزایش را حساب مى کنند.

خمس سرمایه مضاربه برای عامل

پرسش :شخصی مبلغی پول از کسی گرفته تا برای او کاری انجام دهد و سال خمسی او فرارسیده در حالی که مقداری از پول ها باقی مانده و هنوز در مقابل آن کار نکرده است. آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ :خمس ندارد.

محاسبه میزان سرمایه در سال تعلق خمس ملاک است

پرسش :شخصی مثلا ۱۰۰ میلیون سرمایه ی در گردش که خمس آنرا داده، داشته است، ولی در سال بعد سرمایه اش کاهش یافته و مثلا ۸۰ میلیون شده و باز در سال جاری ۱۱۰ میلیون درآمد داشته است ، حال چقدر از درآمدش جز سرمایه ای مخمسش می شود؟ ۸۰ میلیون یا ۱۰۰ میلیون؟

پاسخ :معیار سال قبل است که ۸۰ میلیون بوده و خمس مازاد آن را باید بپردازد.

خمس حیواناتی که بعنوان سرمایه است

پرسش :در منطقه ما بعضى از خانواده ها داراى حدود ۱۰۰ الى ۲۰۰ رأس گوسفند هستند که به وسیله آنها امرار معاش مى کنند مستدعى است صورت هاى مسأله را در رابطه با خمس این گوسفندان بیان فرمایید؟

پاسخ :خمس به سرمایه تعلّق مى گیرد و آنچه نوشته اید شکل سرمایه دارد، ولى اگر با کمتر از آن مقدار سرمایه، زندگى او اداره نشود از خمس معاف است.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.

مطابق نظر آیت الله خامنه ای

س ۹۵۲: آیا اصل سرمایه و سود آن خمس دارد؟

ج: اگر به مقدارى باشد که با پرداخت خمس آن، درآمد کسب با بقیه وافى به هزینه‌‌ى زندگى او نیست و یا اینکه کسب با بقیه، مناسب با شأن عرفى او نباشد خمس ندارد.

http://hadana.ir/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87-%DA%A9%D8%B3%D8%A8-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%AE%D9%85%D8%B3-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF/#i-10

********************************************

خمساوراق مشارکت مدت دار 

آیا به اوراق مشارکت مدت دار و سود آن خمس تعلق می‌گیرد؟

پرسش

آیا به اوراق مشارکت 4 ساله که خریداری شده ولی فعلاً اصل پول در دسترس نیست، خمس تعلق می‌گیرد؟ به سود آن چطور؟

پاسخ اجمالی

1. اوراق مشارکت در حکم سرمایه است. پس اگر به اصل پول، خمس تعلق گرفته باشد و بعد از آن، سپرده گذاری کنند، اصل پول و سود آن خمس دارد. ولی اگر پول سپرده، از درآمد همان سال بوده و سپرده گذاری کند، چنانچه سال خمسی بر آن بگذرد خمس دارد. و برخی از فقها[1] نیز می‌گویند، اگر اصل پول و سود حاصله سر سال خمسی قابل وصول نباشد، جزو درآمد سال وصول است که ‏به هنگامی که امکان برداشت باشد، اگر تا سر سال خمسی صَرف در مؤونه نشود، خمس دارد.
2. سود اوراق مذکور جزو درآمد سال به شمار می‌آید، پس اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند خمس دارد.
در هر حال، چنانچه دسترسی به این سرمایه ندارد یا قبل از دریافت سرمایه، در پرداخت خمس آن دچار زحمت می‌شود، می‌تواند زمانی که اصل پول را دریافت کرد، خمس را بپردازد.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
اگر اصل پول و سود حاصله سر سال خمسی قابل وصول نباشد، جزو درآمد سال وصول است که ‏به هنگامی که امکان برداشت باشد، اگر تا سر سال خمسی صَرف در مؤونه نشود، خمس دارد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
اصل پول پس از وصول باید تخمیس شود و اما سود آن چنانچه از هنگام دریافت تا سال خمسی صرف در مؤنه نشود خمس دارد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
1. اگر به اصل پول، خمس تعلق گرفته باشد و بعد از آن، سپرده گذاری کنند هم اصل پول خمس دارد و هم سود آن.
2. اگر پول سپرده، از درآمد همان سال بوده و سپرده گذاری کرده، چنانچه سال خمسی بر آن بگذرد خمس دارد و سود آن نیز اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند خمس دارد.
( البته در هر دو صورت اگر در پرداخت خمس در زحمت باشند می توانند زمانی که اصل پول را دریافت کردند بپردازند)
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
1. خمس دارد.
2. سود جزو درآمد سال است.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در فرض سؤال، اوراق مذکور در حکم سرمایه است و مادامی‌که دسترسی به آن ندارد خمس آن واجب نیست.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
1. اگر به اصل پول، خمس تعلق گرفته باشد و بعد از آن، سپرده گذاری کنند اصل پول و سود آن خمس دارد.
2. اگر پول سپرده، از درآمد همان سال بوده و سپرده گذاری کرده، چنانچه سال خمسی یا یک سال بر آن بگذرد خمس دارد و سود آن نیز اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند  بعد از یک سال یا رسیدن سال خمسی، خمس دارد. لینک به سایت استفتائات

 

---

[1]. آیت الله خامنه‌ای.

[2]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

https://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa36760

****************************************

خمس سرمایه :

آیا به سرمایه خمس تعلق می گیرد؟

پرسش

من زمینی را خریدم که نه برای کشاورزی و نه برای ساختن ساختمان یا به عبارت دیگر صرفاً برای سرمایه گذاری. آیا به این زمین خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ اجمالی

نظر مراجع محترم تقلید درباره سرمایه خمس از این قرار است.

کسى که سرمایه‏اى را تهیه کرده است که اگر خمس آن را بدهد با بقیه آن نمى‏تواند کارى را شروع نماید که با آن مى‏خواهد امرار معاش کند آیا باید خمس این سرمایه را بدهد؟

همه مراجع (به جز آیت الله وحید و آیت الله صافى): چنانچه با پرداخت خمس آن (هرچند به صورت اقساط)،نمى‏تواند امرارمعاش کند،خمس ندارد.[1]

آیت الله صافى و آیت الله وحید: خمس دارد، ولى مى‏تواند با حاکم شرع دستگردان کند.[2]

حضرات آیات نورى، تبریزى و بهجت: آن مقدار از سرمایه که اداره زندگى به آن بستگى دارد، خمس ندارد ولى به مقدار بیش از آن خمس تعلق مى‏گیرد.[3]

اما اگر با پول خمس داده این زمین را گرفته اید و یا بعد از سال خمسی خریده و قبل از سال خمسی آینده رد کنید، به زمین خمسی تعلق نمی گیرد. بله در هر صورت به سود حاصل از آن اگر تا سال خمسی بماند، خمس تعلق می گیرد.

[1] امام خمینی، استفتاءات، ج 1، س 35؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 543؛فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 765؛سیستانى، منهاج الصالحین، ج 1، م 1219؛ سیستانى، المسائل المنتخبه، م 588؛دفتر آیت الله خامنه‏اى.

[2] دفتر: صافى و وحید.

[3] نورى، استفتاءات، ج 1، س 271؛ بهجت، توضیح المسائل، م 1401؛ تبریزى،التعلیقه على منهاج الصالحین، کتاب الخمس، م 32.

https://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa7260
****************************************************

ایت الله مکارم شیرازی :

خمس سرمایه 

پرسش :آیا سرمایه خمس دارد؟

پاسخ :سرمایه خمس دارد، مگر سرمایه ای که اگر خمس آن را هر چند به صورت تدریجی بدهد با بقیّه آن، زندگی او در حدّ آبرو و شوونش اداره نمی شود. بنابراین، اگر با پرداخت خمس آن، لطمه ‏اى به کار او نمى‏ خورد، باید خمس آن را بدهد، خواه سرمایه تجارت باشد یا زمین و آب و ملک براى زراعت، یا ابزار کار.

https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&catid=44803&mid=255444