فرق صحیحه و مصححه

ایت الله مصطفوی فرق صحیحه و موثقه را این گونه بیان کرده اند :  فرق بین مصححه و موثقه در این است که مصححه یک راوی از غیر اهل حق بوده و ثقه بوده و لی مستبصر می شود آن استبصارش می تواند خبر موثقه اش را مصححه بسازد و موارد دیگری هم دارد مثلا شخصی که توثیقش توثیق عام است اما اگر عمل اصحاب هم باشد از معتبره صعود می کند می شود مصححه. منبع

برخی این روایت را مصححه میدانند : 

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ مِنْ أَهْلِ الْمَعْرِفَةِ بِالْحَقِّ یَأْتِینِی بِالْبُخْتُجِ وَ یَقُولُ قَدْ طُبِخَ عَلَى الثُّلُثِ وَ أَنَا أَعْلَمُ أَنَّهُ یَشْرَبُهُ عَلَى النِّصْفِ أَ فَأَشْرَبُهُ بِقَوْلِهِ وَ هُوَ یَشْرَبُهُ عَلَى النِّصْفِ فَقَالَ لَا تَشْرَبْهُ فَقُلْتُ فَرَجُلٌ مِنْ غَیْرِ أَهْلِ الْمَعْرِفَةِ مِمَّنْ لَا نَعْرِفُهُ یَشْرَبُهُ عَلَى الثُّلُثِ وَ لَا یَسْتَحِلُّهُ عَلَى النِّصْفِ یُخْبِرُنَا أَنَّ عِنْدَهُ بُخْتُجاً عَلَى الثُّلُثِ قَدْ ذَهَبَ ثُلُثَاهُ وَ بَقِیَ ثُلُثُهُ نَشْرَبُ مِنْهُ قَالَ نَعَمْ‌

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌6، ص: 421

در جای دیگر فرموده اند : 

فرق صحیحه و مصححه (تبدیل مسند) 

 
صحیحه آن است که یکایک راوی ها از بدو تحقیق براساس مشی معروف مصداقا براساس توثیق این مشایخ موثقین که شیخ کشی و شیخ نجاشی و شیخ طوسی توثیق آن ثابت شده باشد. مصححه آن است که یک راوی حسن است اما توثیق آن از طریق این موثقین مشهور ثابت نشده ولیکن از طریق توثیقات غیر مشهور ثابت شده باشد. مثلا دیدیم که راوی حسن بود، اما توثیق خاص از مشایخ ثلاث نداشت ولی در کلام شیخ مفید یا به قرائن دیگر به وثاقت خاص آن علم حاصل کردیم، پس از یک مرحله که حسن بود، شد صحیح. این را که از یک مرحله ارتقاء بدهیم به مرحله بالا، هم تبدیل سند به آن می گویند و هم مصححه. منبع

مثال 

وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ‌

سِنَانٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یُصَلِّی وَ فِی ثَوْبِهِ عَذِرَةٌ مِنْ إِنْسَانٍ أَوْ سِنَّوْرٍ أَوْ کَلْبٍ أَ یُعِیدُ صَلَاتَهُ فَقَالَ إِنْ کَانَ لَمْ یَعْلَمْ فَلَا یُعِیدُ‌

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌3، ص: 405‌

درروایاتی که ابراهیم بن هاشم در سند انهاست اگر همه افراد موجود در سند ان توثیق داشته باشند ، از انجا که ابراهیم بن هاشم توثیق صریح ندارد : صاحب جواهر از انها تعبیر به حسنه میکند . 

صاحب جواهر تعبیر مصححه میکند تا نشان دهد اگر چه سند صحیح اصطلاحی نیست، ولی از صحیح چیزی کم ندارد.

علامه محمد تقی مجلسی تعبیر حسن کالصحیح میکند.